ใครทำงานด้าน Process / Maintenance ต้องรู้ว่า เลือก Heat Exchanger ผิด = ต้นทุนซ่อนเร้นสูง
เพราะไม่ใช่แค่เรื่องราคาซื้อ แต่คือ downtime, fouling, cleaning, energy loss ที่จะตามมา
.

วันนี้เรามาเจาะ 4 แบบหลัก ๆ ตาม TEMA (Tubular Exchanger Manufacturers Association) พร้อม ข้อดี–ข้อเสีย + งานที่เหมาะสมจริง

.
Fixed Tube Sheet
เหมาะกับ: น้ำหล่อเย็น, Chiller, Utility Service ที่น้ำสะอาด
✓ โครงสร้างแข็งแรง ราคาไม่แพง ติดตั้งง่าย
Х Cleaning ยาก → ต้องถอดทั้ง exchanger ออกมาล้างถ้าเกิด fouling
สิ่งที่มักมองข้าม: ถ้าใช้กับ fluid ที่มีตะกรัน/คราบ → downtime สูงกว่าที่คิด

ตัวอย่างงานจริง: Cooling water service ใน plant ส่วนใหญ่เลือก Fixed เพราะราคาคุ้ม แต่บางโรงงานเสียเวลาหยุดเครื่องเพราะ cleaning ไม่คุ้มเลย

.

Floating Head
เหมาะกับ: Hydrocarbon duty, Crude Oil, Heavy Oil, Process fluid ที่ fouling ง่าย
✓ ถอด tube bundle มาล้างได้ ลด downtime
Х ราคาแพงกว่า และ design ซับซ้อน ต้องระวัง gasket & material selection
สิ่งที่มักมองข้าม: leak บ่อยถ้าเลือกวัสดุหรือ gasket ไม่เหมาะกับ service → maintenance cost สูง

ตัวอย่างงานจริง: Heat exchanger ใน Crude Distillation Unit (CDU) มักใช้ floating head เพื่อให้ล้างได้บ่อ

.
U-Tube
เหมาะกับ: Steam, Condensate, Fluid ที่มีอุณหภูมิเปลี่ยนแปลงเร็ว (high ΔT)
✓ ทน thermal stress ได้ดี ไม่ต้องกังวลการขยายตัว
Х ล้าง tube โค้งยากมาก ถ้าใช้กับ fouling service จะ cleaning ไม่หมด
สิ่งที่มักมองข้าม: Maintenance ทีมบ่น → ใช้ไปสักพักแล้ว tube ฝั่งโค้งตัน ต้องเปลี่ยน bundle ทั้งชุด

ตัวอย่างงานจริง: ใช้กับ High-Pressure Steam Condensers หรือ Hot oil service ที่มี thermal stress สูง

.
Kettle Type (Reboiler)
เหมาะกับ: Distillation Column Reboiler, Phase Separation service
✓ ทำ phase separation ได้ดีมาก เหมาะกับการแยกน้ำออกจากไอน้ำ
Х กินพื้นที่ + ต้นทุนสูง ใช้ผิดงานจะเปลืองงบ
สิ่งที่มักมองข้าม: บางโรงงานเลือก kettle reboiler แทน thermosiphon ทั้งที่ duty ไม่จำเป็น → จ่ายเกิน budget โดยไม่รู้ตัว

ตัวอย่างงานจริง: Column Reboiler ใน Ethanol / Petrochemical plants

.
การเลือก exchanger ไม่ใช่แค่ “เลือกถูกแบบ” แต่ต้อง match กับ service fluid, fouling tendency, cleaning frequency, thermal stress
ผิดพลาดเล็ก ๆ = downtime + cost หลายล้านบาท